Scriptie
De kwaliteit van het handschrift, ofwel het schrijven met de hand, gaat achteruit. 1 op de 3 leerlingen van de basisschool en middelbare school ervaart hier problemen mee. Problemen variëren van een onleesbaar handschrift, pijn in de pols of schouders tot het niet kunnen bijhouden van de uitleg op school. Ik schrok hier ontzettend van. Daarom heb ik voor mijn scriptie, ‘Schrijfprioriteit’, onderzocht wat de redenen zijn voor deze achteruitgang en waarom dit moet worden tegengegaan. Wat voor bijdrage kan een grafisch ontwerper leveren aan het behoud en eventueel de bevordering van de kwaliteit van het handschrift en de schrijfvaardigheid in Nederland?
Tegenwoordig wordt er niet meer zoveel geschreven als vroeger en daarmee lijkt het belang van schrijven ontzettend afgenomen. Dit komt vooral vanwege de digitalisering en de afnemende prioriteit van handschriftontwikkeling in het onderwijs. Toch is schrijven, en de kwaliteit van het handschrift, wel degelijk belangrijk. Het is een algemene vaardigheid die je in het dagelijkse leven nodig hebt. Schrijven stimuleert de hersenen, bevordert zowel je geheugen, concentratie als zelfdiscipline, en laat de twee hersenhelften samenwerken, wat een hoger cognitief denkniveau haalbaar maakt. Daarnaast bevordert het schrijven met de hand de creativiteit, waardoor het expressief kan worden ingezet. Schrijven met de hand kost meer tijd, wat ervoor zorgt dat je even uit de drukke wereld kan stappen en rust kan creëren in je hoofd. Voor een leesbaar handschrift van goede kwaliteit is fijne motoriek vereist. Tegelijkertijd zorgt schrijven voor een verbetering van de fijne motoriek door de complexe bewegingen die gemaakt worden. Deze positieve effecten van schrijven illustreren dat er meer prioriteit aan de kwaliteit van handschrift moet worden gegeven.
Onderzoek
Om de onderzoeksvraag ‘Wat voor bijdrage kan een grafisch ontwerper leveren aan het behoud en eventueel de bevordering van de kwaliteit van het handschrift en de schrijfvaardigheid in Nederland?’ te beantwoorden, ben ik alle belangen van het handschrift gaan bekijken. Daarbij vroeg ik me af vanuit welk perspectief een grafisch ontwerper extra aandacht kan vragen om de kwaliteit van het handschrift te verbeteren. Vanuit de schrijfwereld wordt er gezegd dat het belangrijk is om de schrijfbeweging te benoemen tijdens het aanleren van een letter. Daarnaast is kennis van hoe een letter wordt gemaakt erg belangrijk. Als grafisch ontwerper ben ik hier kritisch op geweest. Op dit moment blijft het bij het benoemen van de schrijfbeweging, maar waarom wordt dit niet ook grafisch weergegeven? Hoe de schrijfbeweging voor elke letter in elkaar zit, kan variëren van persoon tot persoon, wat ook een reden is waarom handschriften zo divers zijn.
Richtingsalfabet
Aan de hand van het blokschrift wat in schoolmethodes wordt gebruikt, heb ik een richtingsalfabet ontworpen. Het richtingsalfabet dient als handleiding voor de schrijfbeweging van elke letter in het alfabet. Op deze manier krijg je bij het aanleren van het schrijven van de letter niet alleen te horen hoe je de letter moet schrijven, maar is er ook visuele ondersteuning, waarbij je kunt zien hoe de letter gevormd wordt. Zo leer je stap voor stap hoe een letter in de praktijk wordt opgeschreven, wat bijdraagt aan een netter handschrift.
richting schrijven
richting schrijven
Het is dus belangrijk dat er meer prioriteit wordt gegeven aan de kwaliteit van het handschrift. Schrijven is een belangrijk onderdeel van de ontwikkeling, maar lijkt zijn prioriteit in het onderwijs te verliezen. Daar moet verandering in komen! Met mijn project ‘richting schrijven’ wil ik meer aandacht vragen voor het onderwerp, mensen bewust maken van het belang van schrijven, maar vooral mensen aanzetten tot schrijven. Dit wordt binnen het project gedaan door middel van verschillende toepassingen van het richtingsalfabet waarbij er nieuwsgierigheid, participatie en bewustzijn van de kijker worden gevraagd. Daarnaast vormen alle resultaten samen een bundeling van de gelijkheid en diversiteit binnen persoonlijk en aangeleerd handschrift.